Opowieści

W kinie liczy się opowieść, ta na którą liczy widz i tak którą pragnie opowiedzieć sam obraz. Grudniowy program jest złożony z obrazów tyleż pięknych co i znaczących jako opowieści właśnie. Chcemy podświadomie by nam opowiadano. Opowieść leży bowiem u samej podstawy wszelkiej kultury. To ona prowadziła ludzkość przez tysiąclecia, pozwalała na identyfikację i wyjaśniała świat. Jest zapewne wiele prawdy w stwierdzeniu, że całe piękno kryje się w opowieści.

Zobaczymy obrazy kolorowe, światy przedziwne i przepiękne baśnie pozbawione odniesienia w rzeczywistości. Bracia Cohen, nieśmiertelny Spielberg ale także „opowiadacze” niezwykli, jak Kurosawa czy Monteverde. Wszyscy oni zapraszają do światów wypełnionych mistrzostwem obrazu, piękną muzyką i atmosferą opowieści. Co tak naprawdę łączy te obrazy? Otóż jest to opowiadanie z perspektywy baśni, niezależnie od historii, która może być prawdziwa lub zupełnie zmyślona.

The Hudsucker Proxy | Joel Cohen 1994

il_570xN.415686918_41pf_bw

The Flying Donut, Dancing Dingus, Belly-go-round, The Swingerina, Uncle Midriff, The Hipser, Daddy-O, The Shazzammeter, The Wacky Circumference, The Hoopsucker and The Hudswinger… to wszystko nazwy Hula-Hop, genialnego wynalazku głównego bohatera. Film otwarcia Festiwalu w Cannes w 1994 roku, wielkie dzieło, w którym kreacja jest swoistą grą z konwencją. Poza tym obraz jest tak dopracowany i podlega tak daleko idącej, symbolicznej kreacji, że film staje się malarstwem prawie. Obraz wyprodukowany za 40 milionów dolarów, stał się przełomem w karierze braci Cohen, box office rzędu 2 816 518 dolarów w USA sprawił, że pierwsza tak duża, hollywoodzka produkcja Coenów, okazała się również totalną finansową klapą. Jednak po latach film ten zyskał walor arcydzieła. Jest to także hołd dla kina jako zjawiska kulturowego. Film wybitny, nawiązujący do twórczości wielkich twórców, wspaniale lekkich obrazów – Franka Capry czy Howarda Hawksa a także genialna burleska i satyra na Amerykę jako społeczeństwo. Oprócz tego jest to klasyczna, piękna, prosta opowieść kreowana obrazem.

The Atrocity Exhibition | Jonathan Weiss 1998

Film po raz pierwszy pokazano publiczności w 1998 roku, podczas Festiwalu Filmowego w Rotterdamie, choć prawdziwym debiutem światowym był pokaz z 200 roku podczas Seattle International Film Festival. Ekranizacja powieści J. C. Ballarda, pod tym samym tytułem wydanej w 1969 roku. Powieści, która w swoim czasie była największym ze skandali a amerykański wydawca został zmuszony do zniszczenia całego nakładu. Tak. J. G. Ballard, któremu zawdzięczamy autobiograficzną opowieść o Shanghaju i Chinach czasów wojny, pięknie sformatowaną przez samego Stevena Spielberga (Imperium Słońca), był twórcą powieści i opowiadań fantastyczno-naukowych. Przez pewien okres był także awangardą kontrkultury lat 60-tych w skostniałym mocno świecie prozy fantastycznonaukowej. Dzieło filmowe o wybitnej spójności, gdzie opowieścią nie staje się historia a jej stawanie się.

MV5BMTc2Njc5Mjc3NF5BMl5BanBnXkFtZTcwMDIwODQ5MQ@@._V1_FMjpg_UX1000_

Dersu Uzała | Akira Kurosawa 1975

MV5BYWY0OWJlZTgtMWUzNy00MGJhLTk5YzQtNmY5MDEwOTIxNjMyXkEyXkFqcGdeQXVyNjc1NTYyMjg@._V1_bw

Opowieść snuta spokojnie, bez pośpiechu, w sposób dzięki któremu nawet dynamiczna zdawałoby się walka o życie staje się po prostu kolejnym wątkiem tej samej historii. Majestat opowieści. Gdyż całe piękno kryje się właśnie w opowieści. Genialne i oszczędne w formie kino, oparte na czystej prostocie formy i niebanalnym talencie aktorskim. Najlepszy film nieanglojęzyczny 1975 r., nagrodzony oskarem przez Amerykańską Akademię Filmową. Zobaczymy niezwykłą kreację Maksima Munzuka – zmarłego w 1999 roku „najwybitnejszego syna Republiki Tuwy”, aktora, pieśniarza i etnografa. Aż nie do wiary, że tak skonstruowanym dziełem Akira Kurosawa powrócił na filmowe salony po przerwie wywołanej klęską obrazu Dodes’ka-den. Ten film jest opowieścią, o której nie da się zapomnieć.

Niebo nad Berlinem | Wim Wenders 1987

Film .

fca7a610565911.560e7d8e31923_bw

Przełomy

Październikowy program jest złożony z filmów bardzo ważnych, tych które stały się przełomowymi dla kina ale także były odzwierciedleniem przemian zachodzących w społeczeństwach. To wielkie kroki dla kina a jednocześnie nie zostaną zaprezentowane standardowe produkcje uchodzące za „przełomy”. Jak zawsze będzie to subiektywny nieco wybór dokonany przez prowadzącego spotkania Grzegorza Senderowicza. 

 

Jednak kluczem wyboru staje się obraz i jego przeróżne emanacje. Mamy tu wspaniałe, czarno białe obrazy, będące dziełem świetnych duetów reżysersko operatorskich, których priorytetem była czystość i wewnętrzna spójność obrazu. Ogromny wpływ na te obrazy mieli znakomici fotograficy, w tym ikony jak Robert Sutrees czy Jerry Schatzberg. A więc… przełomy, zapraszamy do naszego mikro kina.

Ostatni Seans Filmowy | Peter Bogdanovich 1971

api2ypgdd__08714.1625618830

Zobaczymy zupełnie wyjątkowy obraz, który po części został zaplanowany jako wielki hołd dla westernu oraz wielkich widowisk z lat 50-tych, łącząc to z otwartością rozmowy o problemach społecznych lat 70-tych. Kim był legendarny autor zdjęć – Robert Surtees, dla którego obraz ten był swoistym hołdem? Czy scena z Samem Lwem nad jeziorem faktycznie jest najsmutniejszym i najbardziej lirycznym obrazem amerykańskiego kina lat 70-tych? Czy możemy rozliczać społecznie historię jednej wojny kiedy trwają już następne? Czy kino może w ogóle zdążyć dać taką odpowiedź? Czy nie jest tak, że wszyscy, bardziej lub mniej żyjemy w 1951 roku, w Anarenee w Texasie, gdzie nic tak naprawdę się nie zmienia… W 50 rocznicę powstania filmu, w miejscu, gdzie powstał – Archer City w Texasie, miejscowe kino przedstawione w filmie – Archer’s Royal Theater organizuje darmowy pokaz filmu, „nakręconego w zapadłej mieścinie, który na zawsze zmienił nasz naród”. Kto nie zdąży do Archer City, tego zapraszamy na film do Katowic.

Strach na wróble | Jerry Schatzberg 1973

Zaczęliśmy nasz cykl obrazem stworzonym przez człowieka, który przez piętnaście lat pracował jako portrecista i retuszer fotografii (Robert Surtees), idziemy więc tym samym tropem obrazu i proponujemy film, którego reżyser jest uznanym fotografem. Wręcz ikoną, która jak powszechnie się przyjmuje ukształtowała wrażliwość lat 70-tych w USA. Fotograf artystów, piewca portretu – Jerry Schatzberg. Mamy tu także wybitne role Hackmana i De Niro, który twierdzi nawet, że to najlepszy scenariusz filmowy z jakim kiedykolwiek miał do czynienia. Faktycznie jest to album z portretami postaci, przez który Schatzberg pokazuje nam w sposób sugestywny Amerykę, z całym jej złem, pięknem i chęcią życia. Czy więc Ameryka jest taka zła, czy taka piękna?

p-2091-2

Wzgórze | Sydney Lumet 1965

7087cacfb8a257d84c33bf87e27aaaca

Sean Connery, cudowne dziecko brytyjskiej kinematografii, tym razem wciela się w rolę, która jak sam twierdził, zapewniła mu jakąkolwiek karierę jako aktorowi dramatycznemu. Innymi słowy człowiek kontra niezwykłe upały (film kręcono w Hiszpańskiej Almerii, temperatura sięgała nawet 46°C), ten sam Sean Connery, który przez zdjęcia do tego filmu nie mógł pojawić się na premierze Człowieka ze złotym pistoletem. To niezwykle wartościowy obraz Lumeta, oszczędny i bardzo brutalny wobec systemu. Genialne role mnożą się tak, że nawet epizodyczne postacie zyskują wielką głębię wyrazu.

Dziwolągi | Tod Browning 1932

Irving Thalberg, natychmiast po katastrofalnym pokazie próbnym zdecydował się na ponowne przycięcie obrazu, nie mógł odwołać światowej premiery 28 stycznia 1932 roku w trzytysięcznym Fox Theater w San Diego. To jedyne miejsce, w którym grano nieoszlifowaną wersję „Freaks”. Jak na ironię, nieocenione „Freaks” odniosły wielki sukces kasowy. Tłumy ustawiły się przed kinami, aby zobaczyć obraz, który pobił rekord frekwencyjny. Pod koniec pokazu rozeszła się wieść, że „Freaks” zostanie ocenzurowany, a kino reklamowało: „Twoja ostatnia okazja, aby zobaczyć „Freaks”, więc zapraszamy na obraz tak przełomowy, że aż świeży.”

Faktycznie, jest to obraz wyprzedający swoją epokę, którego twórca Tod Browning miał przemożny wpływ na kino lat 30 i 40, estetyka, z którą eksperymentował dała podwaliny pod złote czasy nurtu „noir”

1200px-Freaks_(1932_film_poster)

Noc Iguany | John Huston 1964

MV5BYTJiMDAyNzctMTBhYi00OTQ4LWEyNGMtYzI5M2MzNDA0YjgwXkEyXkFqcGdeQXVyMTAwMzUyOTc@._V1_

Genialny John Huston, artysta, który dał nam Honor Prizzich, Skłóconych z życiem i Sokoła Maltańskiego. Doskonały obserwator życia i świetny adaptator prozy Williamsa i Lowry’ego. Jak pisze Anna Jazgarska – „Noc iguany to mocny materiał na porządny dramat niespełnienia, rozpaczy, beznadziei. Pozbawiony wyraźnej linii fabularnej i bez wyraźnego zakończenia tekst napęczniały jest od nadwyżki bolesnych emocji i właściwie każda ujęta w nim ludzka relacja ma formę uczuciowej bitwy, do której stają, w większości po raz ostatni, egzystencjalni wykolejeńcy. […] W swoim dramacie Williams umieszcza wszystkie te kalekie życiowo postacie ściśle obok siebie, bliskość zaś powoduje nieprzerwane nawarstwianie się emocji, w większości gorzkich, bolesnych. Napięcie, tak świetnie wpisane pomiędzy wiersze banalnych rozmów i kłótni, nieustannie eskaluje. Każde słowo, fraza nosi w sobie zalążek tragedii, której zapowiedź wisi nad bohaterami” Na ekranie mamy całą plejadę wspaniałych postaci z Avą Gardner, genialną Sue Lyon oraz monumentalną Deborah Kerr, przerażająco samotną Grayson Hall i szalonym Richardem Burtonem, wszystko to w dusznej atmosferze końca świata, gdzieś gdzie można zawitać jak do szalonego portu.

Po prostu być | Hal Ashby 1979

Ekranizacja prozy Józefa Lewinkopfa, znanego światu jako Jerzy Kośiński. Wystarczy być to opowieść o everymanie, który nie uczestniczy w świecie ale świat ma to za nic. Na fali krytyki Kosińskiego i skandalu, który dojrzewał w latach 80. wokół pisarza, powieść „Wystarczy być” została przez czasopismo „Village Voice” obwołana plagiatem powieści Tadeusza Dołęgi-Mostowicza „Kariera Nikodema Dyzmy”. To oczywista nieprawda. Książka Kosińskiego jest ostrą krytyką wszechobecnego wyobcowania, sam bohater porozumiewa się ze światem za pomocą ekranu i dąży do „wejścia” w jedyny znany mu świat telewizji.  Przypadkowy człowiek bez żadnych cech, zostaje prezydentem Stanów Zjednoczonych. Film jest zwięczeniem kariery reżyserskiej Hala Ashby’ego, autora niezapomnianego Harolda i Maud z 1971 r. 

being-there-french-movie-poster

Rosenkrantz i Guildernstern, nie żyją 1990

1834

Czy Anglia może być jedynie spiskiem kartografów? Niezwykłe spojrzenie na klasykę, filmowa uczta w wykonaniu Toma Stopparda. O mały włos mielibyśmy w tym filmie Seana Connery’ego w roli przywódcy trupy aktorskiej, nie mielibyśmy natomiast klasycznego „Polowania na czerwony październik” oraz genialnej roli Richarda Dreyfuss’a. Dzieło przełomowe i jednocześnie pełne maestrii. Podobno w doskonałej historii zawsze chodzi tylko o podróż. Oprócz tego na ekranie genialni Tim Roth i Gary Oldman, to wystarcza.